Staatssecretaris Jean Rummenie (Visserij en Natuur, BBB) zei deze week, ‘out of the box’, te onderzoeken of het zin heeft fokboerderijen voor grutto’s op te richten om de nationale vogel voor uitsterven te behoeden. Nederland is het belangrijkste leefgebied van de grutto, die zijn naam dankt aan zijn baltsroep, maar door de intensieve landbouw verdwijnt de steltloper als sneeuw (voor de zon, maar sneeuw is op zich al een zeldzaamheid geworden). Lees verder
Taal
Er zijn 56 berichten onder Taal.
Het verschil tussen ‘je kunt’ en ‘je kan’ kennen we haast niet meer
Vorige week ontving de Volkskrant een e-mail met als onderwerp ‘Flaters’. ‘Zou je van de daken willen schreeuwen dat: Het is ‘je kunt’ en niet ‘je kan’ (Randstedelijk provincialisme) en dat: Het is zich ergeren aan iets/iemand of dat iets/iemand je irriteert!’ De aanleiding werd niet vermeld. Of dit flaters zijn, verdient nader onderzoek. Lees verder
Hooi opladen blijk je met een gaffel te doen
Een paar weken geleden hadden onze buren ons een berg hooi aangeboden om onze paarden in alimentair opzicht de winter door te helpen. We moesten het wel zelf komen opladen. Toen ik daarover voor mijn blog over het plattelandsleven in Galicië een bericht schreef, en vermeldde dat ik was vergeten een hooivork mee te nemen, kwam ik er terloops achter dat zo’n ding geen ‘riek’ heet, maar ‘gaffel’ (een riek is een mestvork, aldus Van Dale). Lees verder
Scherpe randjes of scherpe kantjes?
Frans Zoon schreef ons naar aanleiding van de kop ‘De scherpe randjes van postcovid halen’ in de krant van zaterdag 26 oktober. Zijn vraag: ‘Is het de scherpe kantjes eraf halen of de scherpe randjes?’ Hij vindt randjes namelijk vreemd overkomen. Hij heeft geprobeerd online een antwoord te vinden: ‘Als ik google, blijkt dat ‘randjes’ vooral gaan over echte knutselrandjes van hout, glas, metaal of kunststof. Ook wordt ‘scherpe randjes eraf halen’ in figuurlijke betekenis gebezigd door Geert Wilders (dat scheelt weer een koelkast). Volgens mij is ‘kantjes’ in de figuurlijke – spreekwoordelijke – betekenis correcter dan ‘randjes’. Wat denken jullie daarvan?’ Lees verder
De cuckstoelmeme kon op veel bijval rekenen
‘Ben je bekend met de thans rondgaande cuckstoelmeme?’, appte een vriend me laatst. Hij voegde een link toe naar een post op X van ene ‘jantje’ (@racekak), een foto van een vrijstaande blauwe stoel in een NS-trein, met als bijschrift: ‘Yess de cuckstoel is nog vrij.’ Lees verder
Het interessantste stukje over ooit ooit?
Drie koppen herinnerden deze week aan een e-mail van P. de Kort uit Nijmegen, eerder dit jaar. Bij sport was te lezen: ‘Is Sholei Ohtani de beste honkballer ooit?’ Bij muziek: ‘Tenorsaxofonist Benny Golson schreef een van de mooiste jazzstandards ooit’. En de wetenschapsredactie kopte: ‘Het grootste radio-observatorium ter wereld, gevoeliger en scherper dan ooit’. Lees verder
Twee gevoelens, één woord, voor mannen met verlangens
Met mijn leesclub besprak ik The Will to Change: Men, Masculinity, and Love van feminist bell hooks. Mannelijkheid wordt vaak opgevat als ‘het (moeten) domineren van anderen’, vooral van vrouwen, zo schrijft zij. Omdat het dagelijks leven de meeste mannen weinig ruimte biedt anderen te overheersen, is pornografie waarin vrouwen worden gedominieerd en vernederd zo populair. Lees verder
Alarmbellen bij een virus dat zich ‘in alarmistisch tempo’ verspreidt
‘Volgens de de Africa CDC verspreidt mpox zich in een alarmistisch tempo.’ Die zin verscheen onlangs ’s avonds laat op de website van de Volkskrant. Drie uur later stuurde lezer I. Djuly daarover een e-mail met de vraag: ‘Bedoelt u alarmerend tempo?’ De volgende ochtend heeft een redacteur het woord alarmistisch vervangen door alarmerend. Lees verder
Mijn vriend van 38 had het erg warm, maar kwam dat echt door de ‘andropauze’?
Het was zaterdagmiddag, we zaten in een restaurant aan een provinciale weg. ‘Vind jij het ook zo warm?’, vroeg mijn vriend João, een Braziliaan met rastahaar. Even tevoren had hij mij zijn nieuwe woning laten zien, waar alle ramen wijd open hadden gestaan. Ik had het koud gekregen en was blij dat we in het aangenaam maar zeker niet overdreven warme restaurant zaten. Lees verder
Met ‘wiens’ verwijzen naar een vrouw? Vondel deed het 350 jaar geleden al
‘Geachte Volkskrant-redactie’, schrijft Annelies Jacobsen. ‘Voor de tweede keer binnen een week koppelt u wiens verkeerd. Een vrouw wiens of een meervoud wiens, staat dat zo in het Stijlboek? Of hebben de media (ook meervoud!) het al zo vaak fout gedaan dat het geaccepteerd taalgebruik is geworden? Het doet gewoon pijn aan mijn ogen.’ Lees verder
Moeten rellende studenten zich voortaan identificeren of legitimeren?
‘Moeten studenten zich echt identificeren, hun eigen identiteit vaststellen’, schreef Dick Sluis in een e-mail aan het taalloket van de Volkskrant, ‘of is het beter als ze zich legitimeren?’ Identificeren lijkt hem ‘eerder een taak van de universiteit. Wellicht kunnen ze zich wel legitimeren.’ Sluis mailde naar aanleiding van het nieuws dat universiteitsbesturen niet meer zullen onderhandelen met protesterende studenten die anoniem wensen te blijven. Lees verder
Een korte onderdompeling in de wereld van de wilg
Dat je je maar even ergens in hoeft te verdiepen om onbekende woorden te ontdekken, bleek opnieuw toen ik mij onderdompelde in de wereld van de wilg. In mijn geboortedorp was dat een veelgeziene boom, maar pas nu ik enkele wilgenstekjes in de zompige grond rondom ons huis in Noord-Spanje heb geplant, heb ik die boom wat nader bestudeerd. Lees verder
Zijn die ‘andere’ collega’s niet ook gewoon collega’s?
K. van den Berg uit Hengelo schreef de Volkskrant er in 2022 al eens een mail over, en begin deze maand opnieuw. Onderwerp: ‘Taalgebruik’. Strekking: slordig taalgebruik. Specifieker: overbodig gebruik van het bijvoeglijk naamwoord ‘andere’ in zinsneden als ‘mijn andere collega’s’ of ‘andere dorpsgenoten’, waar ‘collega’s’ of ‘dorpsgenoten’ zou hebben volstaan. Lees verder
Earthfulness is een soort mindfulness, maar dan omgekeerd: niet naar binnen, maar naar buiten
Vorige week zondag, een item bij Vroege vogels over ‘earthfulness’. De directeur en medeoprichter van de gelijknamige stichting zei: ‘We zitten te veel in ons hoofd en te weinig voelen we ons onderdeel van de natuur en alles om ons heen.’ Meer earthfulness is nodig: ‘de bewuste beleving van verbondenheid met natuur in het dagelijkse leven’. Lees verder
Paginanummers, schrijven we die in letters of in cijfers?
Paul de Maat uit Breda stuurde de Volkskrant een e-mail over cijfers in de krant. ‘Wat ik vaak zie in de krant is dat getallen voluit worden geschreven, terwijl ik dan denk: wat vreemd dat hier niet gewoon een getal staat.’ Lees verder
Pijn door het landschap, pijn in het landschap
In Trouw stond een mooi verhaal over landschapsontwikkelaar Jos Willemsen, die uitgeputte landbouwgrond helpt te herstellen. Hij doorgrondt de bodem, plant nuttige soorten en voedt het bodemleven met gras, blad en houtsnippers. ‘Landschapper’, noemt hij zichzelf, ‘syntropische landbouw’ en ‘voedselbosbouw’ zijn de specialismen. Lees verder
Leids Cabaret Festival: voor de taalpurist valt er niets te lachen
‘Tot mijn grote verbazing zag ik in de zaterdageditie van 10 februari verkeerd woordgebruik op de voorpagina’, schreef F. Visser op 15 februari. ‘Dit ben ik niet van de Volkskrant gewend.’ Het betrof de kop ‘Meisjes komen steeds vroeger in de puberteit’. Het woord ‘vroeger’ zou hier onjuist zijn, aldus Visser. ‘Vroeger wordt gebruikt om iets uit het verleden aan te duiden. Met de inhoud van het artikel in het achterhoofd wordt hier waarschijnlijk ‘eerder’ bedoeld.’ Lees verder
Het bahuvrihicompositum kwam bij ons thuis tijdens het eten nooit ter sprake
Voor het schrijven van de rubriek Lezerspost las ik het woordenboeklemma over samenstellingen nog eens na. De samenstelling, ‘het vormen van nieuwe woorden door twee of meer zelfstandig voorkomende woorden aan elkaar te verbinden’, ligt onder vuur. Onjuist spatiegebruik rukt op, onder invloed van het Engels. Lees verder
Met alle vertalingen van het woord ‘koevoet’ kun je een aardig boerderijtje beginnen
Op het eerste gezicht geen bijzonder woord, ‘koevoet’. Maar nadat mijn Spaanse vriendin en ik laatst met een breekijzer het valse plafond in ons huis hadden losgewrikt, dacht ik toch: hé, bijzonder woord. Lees verder
Congruentie, liggen we daar met ons allen nog weleens wakker om?
Ingrid van der Elst uit Bilthoven schrijft dat ze in de derde klas van de middelbare school een opstel had geschreven dat werd beloond met een 9. De leraar had één grammaticale fout gezien. Ze had geschreven ‘Toen we met z’n allen door de nacht slopen’, de docent had dat verbeterd in ‘Toen we met ons allen door de nacht slopen’. De docent had gelijk, vindt Van der Elst. ‘Tenslotte schrijf je ook, als je in de ik-vorm schrijft: ‘Toen ik in mijn eentje door de nacht sloop’, en niet ‘Toen ik in z’n eentje door de nacht sloop’. Lees verder