Sinds de zomer van 2019 lever ik wekelijks een bijdrage aan het boekenkatern van de Volkskrant. De rubriek (een foto met tekstje) heet ‘Opgedragen, afgedankt’ en staat elk weekend linksboven op de achterpagina van dat katern. De foto toont een opdracht (een boodschap van gever aan ontvanger) in een of ander boek, door mij gevonden in een kringloopwinkel of weggeefboekenkast. Bij de foto staat een kort doch meeslepend commentaar van mijn hand. Op de gelijknamige instagrampagina verzamel ik inzendingen van lezers en alle vondsten die de krant niet halen. Mocht je eens iets moois vinden in een afgedankt boek, mail dat dan naar opgedragen.afgedankt[at]gmail.com.
Twee kwestieuze stellingen
Afgelopen zaterdag las ik behalve het mooie woord ‘kwestieus’ ook twee kwestieuze stellingen in het commentaar van Martin Sommer op het Wilders-proces. Ten eerste vergelijkt Sommer de groepsbelediging van Marokkanen door Wilders met die van babyboomers: ‘Er is inmiddels in heel wat toonaarden om “minder babyboomers” geroepen. Die uitspraak is beledigend, maar niemand zal het in zijn hoofd halen om aangifte te doen.’ Ten tweede beweert Sommer dat democratie niet kan ‘zonder vrije meningsuiting, en vrije meningsuiting kan niet zonder kwetsen.’ Lees verder
Filmfestival van goden en mensen vooral menselijk
Oscar Keyser heeft sinds zijn aantreden als programmeur bij Studio/K al zoveel bijzondere filmavonden georganiseerd, vaak samen met zijn vader Gawie (filmcriticus bij De Groene Amsterdammer), dat de ‘K’ achter Studio inmiddels ook een beetje staat voor Keyser. Afgelopen maart zag ik er Mad Max: Fury Road in ‘chrome’, waarmee niet de browser, maar een indringende, zilveren kleurstelling werd bedoeld. Ook herinner ik me een verkleurde 35mm-kopie van Easy Rider, eind mei 2018 afgespeeld op een projector die Keyser jr. bij Rialto van zolder had mogen slepen. Nerveus doch charmant hield Oscar een introductiepraatje, en als het beeld tijdens de film weer eens op zwart sprong, praatte zijn vader de tijd vol, het publiek er steeds weer op wijzend dat ze getuige waren een zeer, zeer bijzondere gebeurtenis. Dat was ook zo. Lees verder
Dubbele regenboog op verder neerslachtige dag
‘Er is geen dieper, mysterieuzer en zorgwekkender mysterie dan het mysterie van ons bestaan.’ Die quote staat op de muur tegenover de ingang van de Tarkovski-tentoonstelling in Eye. Andrej Tarkovski (1932-1986) mag dan een heilige van de cinema zijn, ik denk dat er een dieper mysterie is: dat van ons bewustzijn, en dus van ons lijden. Dat we bestaan is een godswonder, maar waarom moeten we daarnaast doordrongen zijn van de zinloosheid en absurditeit ervan? Elke dag hijsen we ons uit bed om dingen te doen waar we niet zo veel zin in hebben, zoals door de regen fietsen, terwijl ons lichaam protesteert en de tijd ons door de vingers glipt. Waarom? Lees verder
Time flies like an arrow, fruit flies like a banana
Van 22 augustus tot 2 september 2019 verbleef ik bij The Foundry in Noord-Spanje, om deel te nemen aan een workshop en om een trouwfeest te vieren. The Foundry is op een landgoed waar ooit een ijzersmederij was. De gebouwen op het landgoed worden gerenoveerd door vrijwilligers en een aantal betaalde krachten, om plaats te maken voor filosofische workshops, kunstresidenties en simpelweg voor het samenzijn van mensen buiten de kaders van het kapitalisme, voor zover dat mogelijk is. Voor Literaturwissenschaft in Berlin schreef ik een kort verslag over mijn verblijf. Lees verder
De woestijn van de realiteit
Drie aanleidingen had ik om afgelopen week Welcome To The Desert of the Real (2002) van Slavoj Zizek te herlezen. Ik was elf dagen op The Foundry geweest, een vrijplaats in Galicië waar je als intellectueel of kunstenaar welkom bent om te werken, te praten, te eten, te drinken, te dansen en te slapen buiten de kaders van ‘de markt’ en van wat tegenwoordig voor ‘de universiteit’ doorgaat. Ik was er om de boel te verkennen, om deel te nemen aan een filosofische workshop over metaforen en analogieën en om een anarchistisch trouwfeest bij te wonen. Van alle gesprekken met slimme mensen had ik behoefte gekregen moeilijke boeken te lezen. Dat was één. Lees verder
Enkele vragen aan schrijver Erik Schumacher
Erik Schumacher (1983) groeide op in een autoloos gezin met de verwarming steevast op achttien graden, schrijft hij in zijn boekje De koe knikte ja – Pleidooi voor veganisme. Ontzag voor de natuur werd hem met de paplepel ingegoten, maar toch stond er bij hem thuis driemaal daags vlees op tafel en zag hij zichzelf lang als ‘een echte vleeseter’. Als student ging hij steeds diervriendelijker eten, wat hem twee jaar geleden via wat omwegen bij het veganisme bracht. Zijn pamflet van 91 pagina’s verscheen bij uitgeverij Querido en leest lekker weg. Hij vertelt in dit interview onder meer wat zijn oma ervan vindt dat hij veganist is, dat zijn kat vreemdgaat en wat zijn favoriete dierenfilmpje op internet is. Lees verder
Korte films in Cavia
Het is even zoeken naar Filmhuis Cavia, zeker als je in Amsterdam-Oost woont en niet zo bekend bent in West. Aangekomen bij het Westerpark kijk ik op mijn kaart: hier oversteken, dan de kade volgen. Het is een benauwde zomeravond en ik heb kilometers tegen de westerwind in getrapt, het zweet staat op mijn rug. In de Staatsliedenbuurt is het stil. De mensen kijken naar Zomergasten of ze staan nog op Lowlands, maar niet ik. Ik ga naar een speciale zomeravondvoorstelling in het meest rafelige filmhuis van Amsterdam. Lees verder
Tien vragen aan schrijver Roanne van Voorst
Roanne van Voorst (1983), antropoloog en schrijver, neemt in haar nieuwe boek Ooit aten we dieren een bijzonder perspectief in. Vanuit de nabije toekomst, waarin de ‘eiwitrevolutie’ voltooid is en vleeseten taboe is geworden, blikt ze terug op onze omgang met dieren in het heden. Haar non-fictieboek staat bol van interessante verhalen en feiten over veganisme, landbouw en dierenwelzijn, en haar mening is duidelijk: de toekomst is vleesloos. Twee korte fictieverhalen, als intermezzo’s gepresenteerd, laten zien hoe mensen in een utopische toekomst zullen eten en terugkijken op de vleesindustrie. We stelden deze antropoloog van de toekomst tien vragen over dierenwelzijn, leven als veganist en haar liefde voor dieren, onder wie haar hond Jax. Lees verder
Een praatje met Walter en Sally van restaurant Yerba
Creatief koken met zo veel mogelijk planten en zo min mogelijk dieren – dat doet chef-kok Walter Marskamp bij restaurant Yerba in Amsterdam. Het is daarmee het hoogste scorende niet-vegan restaurant van de Dierenwelzijnscheck. In februari 2018 openden Marskamp en zijn vrouw Sally Mitchell de deuren van hun eigen restaurant aan de Ruysdaelstraat in Zuid. “Ons eerste kindje,” noemt Sally het restaurant, met haar zoontje Ziggy op schoot. Lees verder
Het verlies van de aarde
Ik las Het verlies van de aarde: een recente geschiedenis van Nathaniel Rich. Alles wat we nu weten over klimaatverandering wisten we al in 1979, schrijft hij, maar door tegenwerking vanuit de industrie en kortetermijndenken van de politiek ondernemen we nog amper actie. Een teleurstellende geschiedenis, maar we moeten niet bij de pakken neerzitten. Eerlijkheid over klimaatverandering is geboden, schrijft hij, en klimaatontkenners noemt hij schurken. En er zijn oplossingen voorhanden, dus de schouders eronder, niets doen is geen optie en zal het vertrouwen in de politiek nog verder doen afnemen. ‘Het onvermogen tot handelen erodeert ons vertrouwen in menselijke broederschap net zozeer als het onze gletsjers aantast.’ Lees verder
Film kijken als daad van verzet
Op zondagochtend naar het filmtheater om een Italiaanse klassieker uit 1976 te zien is een daad van verzet. Verzet tegen het comfort van je eigen bed, verzet tegen een langdurig ontbijt, verzet tegen de kater, verzet tegen Netflix en de rest van de consumptiemaatschappij. Zo voelt het tenminste, als ik op zondag 7 juli om kwart over elf ‘s morgens tamelijk brak bij het Louis Hartlooper Complex arriveer, na anderhalf uur reizen per fiets, metro en trein, voor Novecento. Lees verder
Volgens Roanne van Voorst is de toekomst vleesloos
Nu we steeds meer doordrongen raken van de klimaatramp die boven onze hoofden hangt, verruilen meer en meer mensen dierlijke producten voor plantaardige. De vlees- en de zuivelindustrie leveren niet alleen een enorme bijdrage aan de opwarming van de aarde, onder meer door de methaanscheten van koeien, maar het massaal fokken, transporteren en slachten van dieren is ook nog eens hartstikke dieronvriendelijk. En als je net zo goed plantaardig kunt eten — denk aan de Beyond Burger, hummus, maar ook aan ouderwetse groenten en vele nieuwe vegan eettentjes — waarom zou je dat dan laten, behalve omdat vlees ‘zo lekker’ is? Lees verder
Interview met Frans de Waal
Samen met directeur Hans Baaij van de stichtingen Varkens in Nood en Dier&Recht en met vriend en filmmaker Eelke Verboom van PONY-film maakte ik onderstaand video-interview met de wereldberoemde bioloog Frans de Waal, naar aanleiding van zijn nieuwe boek Mama’s laatste omhelzing: over emoties bij dieren en wat ze ons zeggen over onszelf. Een prachtig boek, ik raad je aan het te lezen. Lees verder
Roadmovie in hartje Europa
Het kale appartement van haar neef, een overdekt winkelcentrum vol rokers, een station waar je aan de balie geen informatie kunt krijgen — hoofdpersoon Alma komt in Take Me Somewhere Nice op veel plekken, maar nergens is het echtnice. Ze woont van kinds af aan met haar Bosnische moeder in Nederland. Haar vader hield het hier niet uit en keerde terug. Nu ligt Alma’s vader in een Bosnisch ziekenhuis en reist ze naar hem toe. Haar neef en een vriend begeleiden Alma, wat een bitterzoete roadmovie oplevert. Lees verder
Ingezonden brief Volkskrant
Onderstaande brief van mij stond op 3 mei 2019 in de Volkskrant.
Ingezonden brief in het AD
Onderstaande brief van mij stond op 1 mei 2019 in het Algemeen Dagbad. Ik werkte een blauwe maandag voor Stichting Varkens in Nood.
Varkens zijn geen grondstof
“Miljoenen geruimde varkens leiden tot hogere vleesprijs”, kopte de NOS op 25 april online. “Afrikaans virus drijft prijzen varkensvlees op”, kopte NRC Handelsblad. “Het plakje boterhamworst, ontbijtspek in de supermarkt of de babi pangang bij de Chinees gaat fors in prijs stijgen”, schreef De Telegraaf. Lees verder
Fotografische ode aan kleinste musea van ons land
Nederland telt ruim 1600 musea. Daarvan ken je waarschijnlijk vooral grote namen zoals het Rijksmuseum of het Mauritshuis. Maar los van die officiële instellingen zijn er ook heel veel miniscule musea, vaak thuis bij mensen die met zorg en liefde hun verzamelingen tonen aan het publiek. Zulke minimusea verdienen meer aandacht, vindt fotograaf Maartje ter Horst. In 2018 doorkruiste zij het land op zoek naar kleine musea, om het fotoboek Ode aan de kleinste musea van Nederland (en de mensen die ze mogelijk maken) te maken. Lees verder
Aantekeningen bij ‘Notes on Synchrony (experiment)’
Gekwetter van vogels, galmende klanken, wierook. Twee mannen dansen blootsvoets om elkaar heen. Gestreken smoelen, baarden, dichte ogen, trainingsbroeken. Ze dragen rode badmutsen met elektroden. Oranje kabels verbinden hen met een computer. Een aangesloten beeldscherm toont een golfpatroon. Ze bewegen synchroon: tegelijkertijd, samen op één moment, maar niet identiek. Notes on Synchrony heet de voorstelling, een experiment van dansers en neurowetenschappers van de Rijksuniversiteit Groningen, in de schouwburg in Rotterdam. Lees verder