Nola Darling belichaamt de seksuele revolutie van de jaren tachtig in Spike Lee’s She’s Gotta Have It (1986). Ze wil vrij zijn, heeft drie minnaars en is daar open over. Toch wil elke man haar voor zichzelf.
Veel mannen zijn honden, zegt Nola, maar niet James. Voor haar verjaardag regelt hij een dansvoorstelling in het park, voor hen tweeën. De waarheid over de liefde zit verpakt in die dans, de enige kleurenscène in deze groezelige zwart-witfilm, net als The Wizard of Oz in Technicolor opgenomen.
Schijnbaar zien we het liefdesideaal van James, zijn ‘land van Oz’: de liefde is een worsteling, maar een gelukkig, monogaam einde is mogelijk. En toch, wie beter kijkt laat zich niet foppen door de felle kleuren: in werkelijkheid loopt de man achter de vrouw aan, en zij loopt over hem heen. Om een gevoel van controle te herwinnen vernedert de man de vrouw.
Er wordt niet voor niets gedanst onder een granieten gedenkzuil, een gigantisch fallussymbool. De mannelijke kracht staat ter discussie. De camera doet mee: die volgt de vrouw in haar blauwe jurk, zij is het zwaartepunt. De in het wit geklede danser draait daaromheen als de maan om de aarde. Meer nog dan van verlangen gaat er een gevoel van onderworpenheid van het shot uit. De danseres wordt van voor- of onderaf gefilmd, nooit van bovenaf, en als er wordt ingezoomd is dat op haar gezicht, niet op haar billen.
De man is onderworpen aan de vrouw, maar hij wil haar ook bezitten. Deze paradox leidt uiteraard tot problemen, ook bij James en Nola. Hij gelooft niet in de vrije liefde, toch gaat hij mee in haar polyamorie. Na een tijdje trekt hij het niet meer en verlaat hij haar. Als hij op Nola’s aandringen terugkomt blijkt hij toch een ‘hond’ te zijn en neemt hij haar uit frustratie en bezitsdrang op een harde, vernederende manier.
De film begint met een citaat uit Their Eyes Were Watching God, een roman uit 1937 waarin schrijfster Zora Neale Hurston kritiek levert op het idee van de vrouw als eigendom van de man. In Lee’s film is veel veranderd, maar veel ook niet. Nola heeft meer zeggenschap over haar lichaam, maar stuit ook op verzet in haar emancipatieproces. Kom aan mannen, zegt Lee, als het om seksuele vrijheid gaat, dan geldt: ook Nola’s gotta have it.
Geschreven in de masterclass ‘Film & Leven van Gawie Keyser, en gepubliceerd op de website van De Groene Amsterdammer, zie hier.