Het Belgisch Film Festival

Van 9 t/m 12 juni vond in Utrecht het Belgisch Film Festival plaats, een samenwerking tussen het Louis Hartlooper Complex en de VPRO. Ik deed onder meer pr, eindredactie, social media, verslaggeving en presentatie van enkele nagesprekken. Het was een gezellig en geslaagd festival en ik raad iedereen aan om volgend jaar ook te komen. Onderstaande verslagen schreef ik voor de website van het Belgisch Film Festival. 

Zaterdag 4 juni: Belgische editie Opgedoekt groot succes
Er was speciaalbier, er was popcorn, er was een Belgische film, en het was uitverkocht – alle ingrediënten voor een gezellig avondje cinerariteiten waren aanwezig bij Opgedoekt #5. Afgelopen zaterdagnacht streek de pop-upbioscoop neer in de Utrechtse brewpub Oproer aan de Cartesiusweg, vlakbij NUtrecht en dB’s. Een kleine honderd cinefielen schoven aan voor een avondje vol Belgische film, in aanloop naar de opening van het Belgisch Film Festival.

Opgedoekt-oprichters Janneke van Laar en Avital de Rooze waren zeer content. “Alles liep op rolletjes,” aldus Van Laar. Opgedoekt #5 was een nachteditie, maar niet iedereen bleek een nachtdier. “We hebben heel wat knikkebollende hoofdjes gezien,” zegt Van Laar, “of knus bij elkaar op de schouder. Aan het programma heeft het overigens niet gelegen!”

Het programma werd bevlogen gepresenteerd door Ouke Arts, voormalig ster-explicateur van het Louis Hartlooper Complex. “De lokatie was geweldig en het publiek in extase,” aldus Arts. De hoofdfilm werd ingeleid door Barend de Voogd, programmeur van het Imagine Film Festival. Muzikant Willem Wits deed de live soundtrack onder de korte voorfilm Red Ant and the Factory Plant, een Belgisch-Nederlandse animatiefilm die in de smaak viel.

Wat ook in de smaak viel was de popcorn. Die was er in diverse ‘nachtsmaken’, zoals steranijs, maanzaad en pikzwarte Marmite. Behalve film was er een pintjespongbingo met als hoofdprijs twee vrijkaarten voor de openingsavond van het Belgisch Film Festival van aanstaande donderdag.

Opgedoekt #5 was een prachtige proloog naar het aankomende festivalweekend.

Dinsdag 7 juni: Leerzaam college Sven Vitse over Problemski Hotel
De Vlaamse letterkundige Sven Vitse heeft op dinsdagmiddag 7 juni in het Louis Hartlooper Complex college gegeven over Problemski Hotel, de film die Manu Riche maakte van de roman van Dimitri Verhulst uit 2003. Verhulst verbleef een tijdje in een asielzoekerscentrum om voor een literair tijdschrift een verhaal te maken, wat resulteerde in de roman. De film kwam in 2015 uit, tijdens een piek in de Syrische vluchtelingencrisis.

Behalve zo’n 25 studenten die bij Vitse de cursus ‘Hollandse Verhalen?’ volgen, waren er een stuk of 15 overige geïnteresseerden. Vitse behandelt in zijn cursus de rol van verhalen in identiteitsvorming. Met zijn studenten keek hij films als Mariken van Nieumeghen van Jos Stelling en Turks Fruit van Paul Verhoeven.

De studenten hadden het boek gelezen, of althans: werden dat geacht te doen. De meest ijverige studenten zitten altijd voorin, waar deze dinsdag onder meer Maria zat. “Een goed boek,” vond ze. “Maar tijdens het lezen dacht ik wel: hoe verfilm je dit?”

Problemski Hotel is een wrang portret van een asielzoekerscentrum in Brussel in december. Er klinken kerstliederen terwijl mensen zich verhangen in het trapgat. Een vluchteling danst de Onda Nova op de stoep voor de ingang van het tot opvanglocatie omgebouwde Fortis-gebouw. De uitzichtlozen slapen er in gammele stapelbedden, gordijnloze ramen bieden uitzicht op de skyline van de Europese hoofdstad. Het verhaal bereikt een carnavaleske apotheose als de gehele cast samen met Dimitri Verhulst op fanfaremuziek danst onder de versierde kerstboom.

De eerste reacties van de studenten variëren van “boeiend” tot “heftig”. Vitse fileert in zijn college eerst het werk van Verhulst en daarna de verfilming van Riche op een onderhoudende manier. Het academisch niveau is op peil: er vallen termen als ‘temps mort’, ‘parallelmontage’ en ‘culturele identiteit’.

Vitse noemt Problemski Hotel Vlaams noch Belgisch, maar een Brusselse auteursfilm. Riche hanteert een eigenzinnige esthetiek en het verhaal vindt plaats Brussel, dat toch een status aparte heeft. Waar Verhulst bekend staat om zijn typisch Vlaamse onderbuikhumor, maakt Riche er een typisch Belgische komedie van. Belgische cinema bestaat volgens Vitse uit de tegenstelling tussen absurd surrealisme enerzijds en hard realisme anderzijds, zoals een strenge moslim die die een kerstboom optuigt terwijl een uitgeprocedeerde Afrikaan zich verhangt in het trapgat.

Het college van Vitse was een interessant voorproefje op het Belgisch Film Festival, dat donderdag om 20.00 uur losbarst met de openingsfilm Les Premiers, les Derniers. Woensdag gaan we om 21.30 uur door met het tweede voorafje als De Dakhaas de openluchtvoorstelling van Belgica op het Ledig Erf presenteert. Tot dan!

Woensdag 8 juni: Ontroerende Belgische sneak preview in het LHC
De sneak preview in het Louis Hartlooper Complex stond deze woensdag in het teken van het Belgisch Film Festival.

Iedere woensdagmiddag worden LHC-bezoekers voor het feestelijke bedrag van vijf euro vijftig getrakteerd op een verrassingsfilm. Door de jaren heen is er een trouwe sneakschare ontstaan, veelal babyboomers maar ook tal van andere generaties. Vooraf drinken ze koffie, in de zaal hebben de meesten ondanks het vrijeplaatsenbeleid al jaren een vaste plek, en na afloop wordt er geborreld op het terras.

Deze woensdagmiddag stond Café Derby op het programma, een waargebeurd Vlaams familieverhaal van Lenny van Wesemael. In 2015 opende dit langspeeldebuut het filmfestival van Oostende, en de film beleeft op het Belgisch Film Festival zijn Nederlandse première. In maart dit jaar won Van Wesemaels film vier prijzen op het Vancouver International Women In Film Festival, waaronder die voor Beste Film. Dat belooft wat.

Café Derby vertelt het verhaal van Georges, door de ogen van zijn jongste dochter Sara. Handelaar Georges kan de duvel en z’n ouwe moer verkopen. Als de Kerk aankondigt dat paus Johannes Paulus II naar Gent komt, en met hem zo’n 120.000 pelgrims, ziet hij een kans: hij huurt het café naast het terrein waar de openluchtmis zal plaatsvinden, en investeert al zijn geld in een grote markt. Hoe het afloopt verklap ik niet, maar wel dat ik er een paar tranen om liet. Benieuwd waarom? Café Derby draait op zaterdag 11 juni om 21.30 uur in zaal 4 van het LHC.

Na afloop dronk ik een dubbele espresso met vier oudere dames die elke week de sneak bezoeken. “Prachtige film,” zei mevrouw Klijn. “Heel mooi, goed en ontroerend. Prachtig.” Tegenover haar zat de van origine Limburgse Inge, die de film ook goed vond, maar vooral als kinderfilm. “Je volgt dat jongste dochtertje en ziet de film door haar ogen. Daarmee richt de film zich vooral op het kind. Maar wel een mooie kinderfilm.”

Inge had nog een bijzonder verhaal. De paus bezocht Gent op 17 mei 1985, en Inge was daarbij. Ze wist vooraf niet dat de film over dit bezoek zou gaan, maar het bracht een hoop herinneringen terug, zoals dat ze inderdaad een marktje gezien had waar onder meer warme chocolademelk verkocht werd. Daarna bespraken de dames het bezoek van de paus aan Utrecht en Maastricht, en toen bestelde Inge een rondje bier omdat ze afgelopen maandag jarig was.

Café Derby was een verrassend mooie sneak preview, en als eerbetoon aan haar vader is het een zeer geslaagd filmdebuut voor de Vlaamse Lenny van Wesemael, die zaterdagavond aanwezig is bij de vertoning van haar film om vragen uit het publiek te beantwoorden.

Woensdagavond om 21.30 uur volgt het laatste voorgerecht voor het Belgisch Film Festival, met de openluchtvoorstelling van Belgica op het Ledig Erf, gepresenteerd door De Dakhaas. Pak een klapstoeltje en kom naar het Ledig Erf, het is perfect weer om buiten te zitten en er mag gedronken worden. Tot zo!

Woensdag 8 juni: Drukbezochte openluchtvoorstelling Belgica
Rustig kabbelt het water van de Stadsbuitengracht donderdagochtend vroeg onder de Tolsteegbrug door. De wind doet de bladeren van een treurwilg aan de Sterrenburg licht ruisen, een eenzame merel strijkt even neer op de abri langs het fietspad. Niets doet de vroege wandelaar vermoeden dat er op woensdagavond honderden mensen op het Ledig Erf naar de spetterende muziekfilm Belgica zaten te kijken.

Rond 21.00 uur werd bij het Kozakkenmonument op het Ledig Erf een groot bioscoopscherm opgericht. Het monument herinnert ons aan de vergeten geschiedenis van de Fransen in onze stad, die na het verlies van Napoleon Bonaparte bij Leipzig door kozakken de stad uit werden gejaagd, via het Ledig Erf. Woensdagavond waren er geen Russen en Fransen te bekennen op het plein, dat reeds aan alle kanten in Belgische sferen verkeerde: zwart-geel-rode vlaggetjes, posters en grote glazen bier.

Uit alle zijstraten stroomden mensen toe. Klapstoelen, barkrukken, keukentrapjes, pedaalemmers – alles werd uit de kast gehaald om iedereen die geen terrasstoel meer kon bemachtigen van een zitplaats te voorzien. Enkele laatkomers namen plaats op het bushokje, waar ze tot de laatste klanken van de prachtige soundtrack van Soulwax perfect zicht hadden op het door de wind flink wapperende scherm.

Na een inleiding en een korte voorfilm van De Dakhaas, het Utrechtse magazine dat de buitenfilm presenteerde, ving de film van de Gentse filmmaker Felix van Groeningen aan. De muziek was in de wijde omtrek te horen. Om 23.00 uur ging het volume zoals afgesproken zachter, waardoor het publiek nog dichter bij het scherm en bij elkaar ging zitten, wat gezien de kou niet onaangenaam moet zijn geweest.

Als prelude op het Belgisch Film Festival had Utrecht zich geen mooiere avond kunnen wensen. Nou ja, misschien iets warmer weer. Maar, zoals filmexpert Constant Hoogenbosch het vanmiddag uitdrukte: als het gezellig is dan maakt het niet uit dat het koud is.

Donderdagavond om 20.00 uur opent het Belgisch Film Festival officieel haar deuren. De Afvaardiging Wallonië-Brussel uit Den Haag is uw gastheer, presentatie is in handen van Pieter van der Wielen van VPRO-radioprogramma Nooit Meer Slapen. Genodigden, onder wie veel bijzondere gasten, zullen plaatsnemen in zaal 1, terwijl overige geïnteresseerden in groten getale kaarten voor zaal 2 hebben gereserveerd, waar de openingstoespraken via een livestream te volgen zullen zijn.

De openingsfilm is het Waalse meesterwerk Les Premiers, Les Derniers van Bouli Lanners. Vooraf en na afloop draait dj W Cool J Belgische partyknallers in de foyer.

Wij hebben er zin in. Tot vanavond!

Donderdag 9 juni: Feestelijke opening Belgisch Film Festival
Het Belgisch Film Festival is donderdagavond 9 juni feestelijk geopend in het Louis Hartlooper Complex. De Brabantse dj W Cool J draaide vanaf zeven uur Belgische popmuziek in de foyer, waar festivalgasten zich konden aanmelden en een flesje Duvel kregen aangeboden.

Iets voor achten verplaatsten de genodigden zich van het zonovergoten terras, dat voor de gelegenheid zwart-geel-rood gekleurd was, naar zaal 1 voor de opening. Overige geïnteresseerden konden plaatsnemen in zaal 2, waar via een livestream naar de openingstoespraken gekeken en geluisterd kon worden.

Pieter van der Wielen van het VPRO radioprogramma Nooit Meer Slapen heette iedereen van harte welkom, waarna de heer Marc Clairbois van de Afvaardiging Wallonië-Brussel — gastheer van de opening — zijn verheuging uitsprak over het festival en de Waalse deelname, en het belang van cultuur en van onze bilaterale betrekkingen benadrukte.

VPRO-directeur Lennart van der Meulen sprak zijn lof uit over de Belgische cinema, memoreerde aan de “profetische” openingsfilm Image van vorig jaar en noemde het festival “een plek waar buurlanden elkaar vinden in een dialoog over de rol van identiteit, eigenheid, saamhorigheid, diversiteit en expressie in een stuiterende wereld.” Bovenal was hij trots dat de VPRO al drie jaar partner is van het Belgisch Film Festival.

Filmmaker en Louis Hartlooper Complex-eigenaar Jos Stelling loofde de festivalorganisatie, schilderde een toekomstbeeld waarin de hele stad Utrecht wordt omgetoverd tot één groot Belgisch Festival met niet alleen film maar ook literatuur, cuisine, dans en andere kunstvormen. Tenslotte wenste hij onze Zuiderburen veel succes bij het naderende EK voetbal.

Na de openingsfilm Les Premiers Les Derniers van Bouli Lanners werd nog lang nageborreld in de Foyer met muziek van W Cool J, en op het terras onder het genot van een Belgisch biertje en een bitterbal.

Vrijdag vangt het festival echt aan, met vanaf 11.00 uur de making-off tv-serie Bevergem in de fonkelnieuwe filmzaal 5 in het LHC. Om 13.45 uur de eerste film, documentaire Elephant’s Dream. De beste kennismaking met de Belgische cinema krijg je vanaf 17.15 uur, wanneer de kortfilms aanvangen in zaal 4.

Vrijdag 10 juni: Eerste dag BFF al vol hoogtepunten
Met de smaak van Duvel nog op de tong begon men vrijdagochtend in het Louis Hartlooper Complex aan de eerste dag van het Belgisch Film Festival 2016. Enkele hoogtepunten:

De lunch
Chefkok Christiaan Willemsen van het LHC heeft speciaal voor het BFF een perfect uitgebalanceerde Belgische menukaart samengesteld, voor lunch én diner, met daarop klassiekers als het broodje smos, de pistolet Martino en de croque monsieur of madame. Vooral de Martino is een aanrader: smeuig, gul belegd, en die heerlijke Vlaamse combi van zoet, zuur en zout. Bij elke bestelling ook nog eens een gratis flesje Duvel.

De documentaires
Na de lunch waren er in zaal 4 twee docu’s te zien, elk met een nagesprek. Eerst het poëtische Elephant’s Dream, waarin Kristof Bilsen een aantal ambtenaren in Congo portretteert, een natie wier tragische geschiedenis vervlochten is met die van onze zuiderburen. Daarna Out of the Desert, een film van Peter Triest over de zwaarmoedige singer-songwriter Howard Gelb. Triest is al vijftien jaar fan, en vroeg Gelb via een formulier op diens site of hij een film over hem mocht maken. Gelbs antwoord: “Yes.” Zo geschiedde. De film werd volgens de bescheiden Triest “tussen de soep en de patatten door” gemaakt, maar het resultaat mag er zijn.

De kortfilms
Met name The Allegory of the Jam Jar, een filosofische verhaal over dorst, stropdassen en het restaurant des levens. En La Graine, een cinematografische pot siervuurwerk over straatschoffies die zichzelf in de nesten werken. Ga die films kijken. Ook Renaître, voor de wonderschone actrice Nailia Harzoune, of wie je direct verliefd wordt.

Jo & The Folk
Hoogtepunt van de dag was het optreden van bluegrassband Jo & the Folk. Eerst coverden ze buiten wat nummers uit The Broken Circle Breakdown, daarna gingen ze binnen verder. Luisteraars Carolien en Jantine waren er speciaal voor naar het LHC gekomen. “De soundtrack van The Broken Circle Breakdown is mijn lievelings-cd,” aldus Carolien. “Ultieme comfortmuziek is het.”

Op de vraag naar hun lievelingsmuzikant van Jo & the Folk antwoordden ze volmondig “André”, de man met de banjo. Een ander bandlid bespeelde een klein gitaartje met een houten krul eraan. “Dat is gewoon een mandoline,” legde Carolien uit, “maar dan met een krulletje.” De film hoefden ze niet te zien, die kenden ze van buiten.

Terwijl André het laatste nummer inzet lopen de mensen zaal 2 binnen voor The Broken Circle Breakdown, de laatste film van vanavond. Bij binnenkomst krijgen de mensen een flesje Duvel. Dat wordt genieten.

Zaterdag is dag 2 van het BFF, waarop we de diepte ingaan. Om 15.00 uur start het Shakespeareaanse geweldsdrama Black, met aansluitend een Collegetour-achtig interview met hoofdrolspeler Aboubakr Bensaihi. En om 19.00 uur interviewt filmjournalist Kevin Toma regisseur Robin Pront van D’Ardennen. Er valt nog veel meer te zien, kijk maar eens naar ons programma. Tot ziens alvast!

Zaterdag 11 juni: BFF gaat de diepte in
Zaterdag 11 juni was een dag waarop het Belgisch Film Festival de diepte in sprong, met naast veel q&a’s onder meer diepte-interviews met acteur Aboubakr Bensaihi uit Black en regisseur Robin Pront van D’Ardennen.

Hartloopertjes
De dag begon met een voorstelling voor de allerkleinsten, de ‘Hartloopertjes’, die met een lolly in de ene hand en een pakje appelsap in de andere de film Piepkuikens keken, over twee meisjes en een eendenei.

Black met Collegetour
Studenten van het vak Marketingcommunicatie aan de Hogeschool Utrecht hadden speciaal voor de film Black promotiemateriaal ontworpen, dat voor en na de voorstelling op het grote scherm te zien was. Na afloop van de film ging journalist Rick de Gier van De Correspondent op Collegetour-achtige wijze in gesprek met hoofdrolspeler Aboubakr Bensaihi.

Regisseurs Adil el Arbi en Bilall Fallah, wiens film Image vorig jaar het festival opende en de publieksprijs won, gingen langs bij Brusselse scholen op zoek naar spelers voor in hun film. Ook Bensaihi, die nooit eerder geacteerd had, werd uitgenodigd voor een casting. Naar eigen zeggen “haatte” El Arbi hem eerst, omdat hij een grote mond had. Maar Fallah zag iets in hem, “en het is goedgekomen”, aldus Rick de Gier.

Een meisje uit het publiek vroeg Bensaihi hoe het was om die seksscène op te nemen. “Pfff…,” begint hij. “Zeventien man op de set en iedereen wilde mijn kont zien. Dat was niet makkelijk.” Vooraf liet hij het script lezen door zijn belangrijkste raadgevers: zijn ouders. Zij vonden het goed, dus hij ging het doen. Voor Bensaihi telt alleen de mening van zijn ouders.

Bensaihi zit nog op school, hij studeert talen. Zijn rapgroep zit aardig in de lift, en hij is bezig met de opnames van een serie. Daar gaan we nog van horen.

Les Premiers Les Derniers
’s Middags was de openingsfilm Les Premiers Les Derniers nogmaals te zien. Het nieuws over deze film had ook de Alblasserwaard bereikt, bezoekers Joke en Henk waren er speciaal voor vanuit Noordeloos gekomen. “Een geweldige film,” aldus Henk, die de film van Lanners wel de publieksprijs gunt.

Round the Bend
Om 17.45u was de rockumentary Round the Bend te zien, over Das Pop-frontman en Soulwax-drummer Bent van Looy. Angelo van koffiehuis The Village gaf een korte inleiding. Sommige bezoekers waren de avond ervoor naar Van Looys optreden in TivoliVredenburg geweest, waar de zanger blijkbaar wat teksten door elkaar haalde. Angelo stelde het publiek gerust. “Dat gaat in deze film in elk geval niet gebeuren,” garandeerde hij.

Interview Robin Pront
Robin Pront werd tussen zijn films Plan B (2008) en D’Ardennen (2015) door geïnterviewd door de Volkskrant-filmjournalist Kevin Toma. Naar aanleiding van fragmenten uit onder meer Belgica en Je Me Tue à Le Dire spraken ze over het speciale karakter van de Belgische film. Pront begon met een disclaimer: “Voor elke goede Belgische film die jullie hier te zien krijgen worden ook vijf slechte gemaakt, die jullie niet zien.”

In Nederland worden veel films gemaakt voor tv, wat in België volgens Pront ongekend is. “Belgische filmmakers maken films voor in theaters en worden daarin goed gesteund door het Vlaamse filmfonds,” zegt hij. “En de speciale tax shelter-maatregel maakt het interessant voor bedrijven om in films te investeren.”

Wanneer Kevin Toma stelt dat België de meeste filmprofessionals ter wereld heeft, zet Pront daar tegenover dat België ook de meeste treinconducteurs heeft, maar dat dat niet alles zegt over de kwaliteit van de Belgische spoorwegen.

Wat is dat dan precies, Belgische film? “Schoonheid zien in lelijkheid is typisch Belgisch,” aldus Pront. “Wij worden geroemd om de zware, duistere, neerslachtige films. Maar ik zou ook graag eens een echt Belgische feelgoodfilm willen zien.”

Vraaggesprekken
’s Avonds waren er nog interessante vraaggesprekken met regisseurs Manu Riche van vluchtelingendrama Problemski Hotel en Lenny van Wesemael van het ontroerende familieverhaal Café Derby. Van Wesemael had haar moeder meegemaakt, die in de film wordt gespeeld door Monic Hendrickx.

Naborrel en speculatie
Er werd nog tot laat nagepraat op het terras onder het genot van flesjes Duvel. Ondertussen werd volop gespeculeerd over de publieksprijzen. Robin Pronts kortfilm Plan B komt al uit 2008, maar oogst ondanks de wat lage resolutie veel lof. Café Derby wordt in de wandelgangen getipt als winnaar voor de lange film. “Cafés en derby’s, dat is wat mensen willen,” aldus een kenner.

Programma zondag
Zondagavond om 19.00 uur horen we het, wanneer Jos Stelling zelf de publieksprijzen uitreikt. Voor die tijd is er nog veel moois te zien. De hele dag is de succesvolle televisieserie Bevergem te zien. Vanaf 13.00 uur is er een programma vol Belgische en Utrechtse (HKU) kortfilms in zaal 4. om 13.30 uur start de VPRO Cinema-middag, met Je Me Tue à le Dire en kortfilm Allegory of the Jam Jar. En voor diegenen die hem zaterdag gemist hebben is Robin Pronts D’Ardennen nog een keer te zien om 16.30 uur, met inleiding van de Nederlandse filmmaker Joost van Ginkel (The Paradise Suite).

Zondag 12 juni: Publieksprijs voor Belgica en Allegory of the Jam Jar
Op zondagavond 12 juni zijn in het Louis Hartlooper Complex te Utrecht de publieksprijzen van het Belgisch Film Festival uitgereikt door Jos Stelling, filmmaker en eigenaar van het LHC. De prijs voor de beste langspeelfilm ging naar Belgica van Felix van Groeningen, en die voor beste kortfilm naar Allegory of the Jam Jar van Boris Kuijpers en Ruth Mellaerts. Van harte gefeliciteerd! Het Belgisch Film Festival bedankt alle sponsors, gasten, bezoekers en medewerkers voor hun bijdrage aan deze fantastische editie van het BFF. Tot volgend jaar!

Bezoek ook www.hartlooper.nl en www.belgischfilmfestival.nl.