Sinds september 2015 maken Jan Jaap Glerum, Marnix Damsteeg en Rezenne ‘Poernaka’ Gidey de radioshow Peer em erin op de Utrechtse internetradiozender Stranded FM. Hun programma, dat iedere eerste zondag van de maand vanaf één uur ‘s middags te horen is, bestaat naast obscure muziek en droge humor uit een aantal rubrieken, zoals liefdesadvies, ingezonden brieven en financiële berichten. Kwaliteitsgelul onderbroken door muziek, is hoe ze het zelf noemen. Tussen kerst en oud en nieuw sprak ik de mannen in Kafé België aan de Utrechtse Oudegracht over het hoe, wat en waarom van hun radioshow. Dit is hun verhaal.
V.l.n.r.: Marnix Damsteeg, Jan Jaap Glerum, Rezenne Gidey. Foto: Stefan Lumpi Starke
Jan Jaap Glerum (32) komt uit Giessenburg, studeerde sociologie in Rotterdam, woonde daarna in Utrecht en is begin dit jaar voor onbepaalde tijd naar Zuid-Amerika vertrokken. Hij heeft een bedrijfje met Marnix Damsteeg (25), een enthousiaste Ottolander die in Utrecht culturele en maatschappelijke vorming studeert. Rezenne Gidey (41), die zichzelf “de opa” van het stel noemt, komt uit Utrecht. Hij is kunstschilder en organiseert urbangolftoernooien. De drie kennen elkaar via de Meerkerker Wilco Versluis, eigenaar van schoenen- en kledingwinkel ill in Utrecht. Hun inspanningen als radiomakers leverden hen tot nu toe een schamele 56 Facebooklikes op, maar hun ambities zijn groot: dit jaar nog een vol uur op een ‘echte’ radiozender, bij voorkeur de VPRO.
Wat is Peer em erin?
JJ: Peer em erin is kwaliteitsgelul onderbroken door muziek. Dat doet natuurlijk nooit recht aan wat het echt is, want je hebt het wel over een show van een tot anderhalf uur, maar hierover waren we het eens. Daarbij doe ik de kwaliteit, Rezenne het gelul, en Marnix onderbreekt ons met muziek.
Hoe zit jullie show in elkaar?
R: Elke show heeft een thema en bestaat uit rubrieken.
JJ: We krijgen veel kritiek van luisteraars die de rubrieken saai vinden. Ook mensen die we kennen klagen over de inhoud.
M: Het leuke is dat we iets maken wat de gemoederen bezighoudt. Er luisteren niet extreem veel mensen, maar er zijn luisteraars die ik niet ken en die zeggen: vette show! Anderen beginnen gelijk te zeuren, bijvoorbeeld waarom de bieraanbiedingen worden besproken. Zo van: is dat niet een beetje saai?
De bieraanbiedingen?
M: Ja, in de rubriek ‘financiële berichten’. Dat is denk ik het meest informatieve onderdeel van onze radioshow.
JJ: En het belangrijkste. De aanbiedingen van de biertjes zijn voor mij essentieel. Ik kan er oprecht gelukkig van worden als een supermarkt dat goed doet.
M: We hebben drie keer de bieraanbiedingen behandeld.
R: En een keer dierenvoeding.
JJ: Dat was in het kader van dierendag. We zijn toen in de val gelopen van het luisteren naar je publiek.
Is dat niet goed?
JJ: Nee, het publiek moet naar ons luisteren.
R: Het is wel radio.
JJ: Het moet één kant op gaan.
Is radio daarom misschien niet een wat achterhaald medium?
JJ: Wij zitten ook heel erg op sociale media hoor.
R: We gebruiken alle nieuwe snufjes, maar we willen de radio vooral terugbrengen naar waarvoor hij ooit bedoeld was: leuke radio. We proberen dus ook grappig te zijn, maar dat lukt niet altijd.
Hoe komt dat?
M: Dat komt of door Rezenne, of door de kwaliteitsbewaking van Jan Jaap. Het heeft in ieder geval niks met mij van doen. Dat is niet mijn rol.
JJ: Ja, dat ligt aan ons.
R: Daar gaan we aan werken.
Peer em erin zit ook heel erg op sociale media. Beeld door Rezenne
Schrijven jullie de teksten van tevoren uit?
M: Een paar rubrieken wel.
JJ: Zeker de financiële berichten. Daar moet je wel onderzoek voor doen, anders stuur je mensen naar de verkeerde supermarkt. Voor ingezonden brieven hoef je eigenlijk niks te doen, want die worden ingezonden.
Hoe is Peer em erin onstaan?
JJ: Ja, we zijn gevraagd hè.
Gevraagd?
M: Jan Jaap dichtte om de week op Stranded FM, het radiostation waarop we uitzenden. Hem werd gevraagd of hij een literaire radioshow kon maken. Natuurlijk hebben we daar ja op gezegd. Vervolgens zijn we er zelf iets mee gaan doen.
JJ: In eerste instantie was Peer em erin niet wat ze verwacht hadden. Ze dachten dat het echt iets intellectueels zou worden.
M: Maar toen bleek het wel een hit te zijn. En we schrijven er best veel voor, soort van.
JJ: Ja, maar we schrijven dus niet alles uit. Het is een beetje…
R: Spontaniteit.
JJ: Ja. Veel spontaniteit. Goed gezegd.
R: Dus ik lul niet alleen maar?
Jan Jaap werd dus gevraagd. Hoe kwamen Marnix en Rezenne erbij?
M: Ik kwam weleens bij Stranded over de vloer. En toen Jan Jaap gevraagd werd was het eigenlijk logisch dat ik erbij kwam.
R: Jan Jaap en Marnix hadden mij een keer gevraagd omdat Jan Jaap niet kon, maar die kon uiteindelijk toch wel.
Waarom zenden jullie Peer em erin op zondagmiddag uit?
M: Zondag is voor ons de dag dat je de grootste kater hebt en we willen een soort katermuziek brengen. Mensen moeten een beetje week op bed liggen. Als het nog niet zo grappig is, dan is het met een kater algauw wat grappiger.
JJ: En je hoeft er niet eens bij te kijken, want het is radio.
M: Dus eigenlijk houden we heel erg rekening met onze peers.
Wat voor muziek draaien jullie?
M: Niet echt nieuwe muziek. Ik zoek een paar avonden per week landen en tijdperken uit, bijvoorbeeld Ghana midden jaren zeventig. We hebben sowieso een wereldse oriëntatie en in de jaren zeventig verwesterden grote delen van de wereld. Je had veel lokale muziek die daarmee clashte. Veel muzikanten hebben westerse en oorspronkelijke invloeden gecombineerd, dat vind ik echt supervet. En we draaien ook jazz, funk en rock-‘n-roll. Het moet gewoon rocken, daar komt het op neer.
JJ: Echt zondagmiddagmuziek dus. Ideale zondagmiddagmuziek.
Onconventionele muziek ook.
JJ: Ja. Echte muziek. Muziekmuziek.
M: Je kan het vaak niet zomaar in een genre plaatsen. Je kan sommige dingen Afrobeat noemen, maar voor mij is het gewoon goeie muziek. Het draait niet om het genre.
Waar vinden jullie die muziek?
M: Op Discogs, YouTube of Spotify. Soms ook via vrienden. Het fijne aan dingen als YouTube en Spotify is dat je ze kunt gebruiken als een zoekding. Je kan dagenlang doorklikken en de hele tijd vette shit tegenkomen, omdat het programma associaties maakt met iets wat je tof vindt. Dat werkt voor mij goed. Maar ik krijg ook tips, hoor dingen op de radio, en Floating Points vind ik vet.
JJ: Wij sturen ook weleens wat door, maar vaak komt dat er niet doorheen. Dan zegt Marnix aan het einde van de show: sorry, we hadden echt te weinig tijd. Ja, ja…
M: Ja, tuurlijk, maar als je het over werkdruk hebt… Muziek zoeken kost gewoon een hoop tijd. Soms zit je dagen te zoeken. De ene avond vind je niks en dan vind je een plaatje en denk je: yes!
Waarom zeggen jullie er nooit bij welke muziek je hebt gedraaid?
M: Soms zeggen we dat wel, maar soms wil ik het niet weggeven.
R: Is dat echt je motivatie? Mensen kunnen het sowieso vinden. Je hebt toch die app, dan houd je je telefoon erbij en dan weet je het.
M: Natuurlijk, maar dan doen mensen er moeite voor. Als mensen het willen weten dan kunnen ze het weten, maar ze moeten het niet zomaar in hun schoot geworpen krijgen.
Jullie sluiten de show af met een vaste huisband. Wij zijn dat?
R: Dat is de band Fluffy Shit. Het is muziek die eerder opgenomen is door mij en een vriend. Tsja, ik heb een gouden stemmetje. Dat zet je dan in.
De promoposter van de Dierendagspecial van 4 oktober 2015. Beeld door Rezenne
Waarom maken jullie Peer em erin?
JJ: We willen de mensen die nu bekend staan als de beste radiomakers van Nederland laten voelen dat dat niet waar is, dat zij helemaal niks begrijpen van wat radio eigenlijk is.
R: In Nederland heb je geen normale radio meer. Dat vind ik echt superirritant.
JJ: Binnen de categorie entertainment dan hè. Want actualiteiten en nieuws worden hartstikke goed gedaan. Dat vinden we wel.
M: Radio in Nederland is een beetje eenheidsworst.
JJ: Altijd diezelfde kutnummers.
M: Alles is eenheidsworst, er mist een afwijkend geluid. Zelfs omroepen klinken hetzelfde. Wat verschilt een VPRO-uitzending op 3FM van een AVRO-uitzending? Voor ons draait het erom meer diversiteit te brengen. Ons hoofddoel daarbij is: snel een uur op de reguliere radio krijgen, liefst bij de VPRO. Dat zou echt waanzinnig zijn. Gewoon een uur in de maand, voor mijn part tussen drie en vier ’s nachts. Al is het maar om een geluid af te geven, van: er is andere muziek dan alleen het bekende.
R: Ik snap niet dat er in Nederland geen gevarieerder radioaanbod is.
JJ: Zelfs als je luistert naar de opleidingsradio van BNN, dan hoor je dat ze al allemaal datzelfde dingetje doen, met hetzelfde stemgebruik en diezelfde zogenaamde lolligheid.
M: Als je naar de BBC luistert, dan hoor je verschillende programma’s die staan voor een bepaald soort muziek, een bepaald soort grappen en een bepaald soort interesse. In Nederland is dat allemaal grijs. Je kan ook niets niet goed vinden op de Nederlandse radio, omdat altijd alles hetzelfde is.
JJ: Dat is uiteindelijk wat het is: alles klinkt hetzelfde.
Schijnvariëteit.
JJ: Ja, dat is een goed woord. Schijnvariëteit.
M: Daarom vind ik het prettiger dat mensen ons superkut vinden dan dat mensen er maar gewoon niets van vinden.
JJ: Ik heb dat al gehoord. Iemand zei: doe het niet, andere dingen kun je beter.
M: Juist dat soort reacties, daar leef ik van op. Zeg dat gewoon als je dat vindt, dat is beter.
De muziek die jullie draaien is mooi, maar naar het gepraat zit de luisteraar soms met plaatsvervangende schaamte te luisteren. Waarom?
JJ: Exact. Je bedoelt dat het dan gewoon slecht wordt en dat je het gevoel krijgt: wat gebeurt hier nou? Doe eens wat beter je best!
M: Ik denk juist dat dat contrast mooi werkt. Als we live bezig zijn dan hoor ik dat overigens niet. Dan moeten we veel doen en je staat onder druk omdat je weet dat mensen luisteren. Maar als je het terugluistert dan klopt het wel. Dat contrast maakt het kutte kutter, het mooie mooier, en de grappen beter.
R: En dat spontane is echt leuker. Al dat ingestudeerde gebeuren vind ik niet tof. Dat hoor je bij radio-dj’s als Giel Beelen en, hoe heten die andere gasten ook alweer, Jeroen en Sander. Die zitten met z’n allen om elkaar te lachen, want als er niet gelachen wordt om een grap dan is die grap niet leuk. Wij proberen onszelf in te houden, al is dat best moeilijk. Wij lachen ook echt alleen maar om goeie grappen.
M: Ik denk dat dat een grote voorwaarde aan onze radio is. Zo min mogelijk lachen om onze eigen grappen. Toch?
JJ: Het is ook niet altijd even duidelijk of het grappig is.
R: Maar als we lachen, dan is het ook echt. Je hoort bij sommige programma’s dat het vette neplachen zijn. Dat hoor je gewoon.
Een soort lachbandeffect?
R: Dat moet misschien niet in het interview komen, maar het lijkt me leuk om een keer de lachband in te zetten. Ook weer als demonstratie tegen. Want we zijn eigenlijk bezig met een soort demonstratie tegen het huidige radiobeleid. Ik irriteer me daar helemaal kapot aan.
JJ: Ik denk dat het ook iets is waarin we moeten groeien. Er moeten nog wat dingen uit en er mogen nog wat dingen bij, maar de basis van datgene wat we willen maken is aanwezig. En dat is inderdaad, ja, humor met vraagtekens. Je mag gerust denken: is dit wel een grap? Is het leuk? Maar daar mogen we nog wel ietsje aan schaven.
De promoposter van de Pietenspecial van 6 december 2015. Beeld door Rezenne
Wat brengt 2016 voor Peer em erin?
JJ: We gaan in ieder geval duizend likes kopen.
R: Dat mag niemand weten hoor.
M: Dat mogen mensen best weten. Dat kost dertig euro, en het resultaat daarvan is dat we gelijk meer likes hebben dan het radiostation waarop we uitzenden. Je kan populariteit supermakkelijk kopen tegenwoordig.
JJ: Dat vind ik het mooie aan de nieuwe tijd. Je hoeft niks meer te kunnen. Als je vijftig euro hebt dan koop je het gewoon.
M: Dat was vroeger ook al zo met vijftig euro hoor.
JJ: Ja, dan voel je je vooral heel populair.
En wat nog meer?
M: Natuurlijk elke maand weer een radioshow, misschien wel tweewekelijks.
R: Even kijken hoe populair het wordt. Als er nu dertig luisteraars zijn dan is het veel.
M: Ik denk dat we per show nu 110 mensen hebben die het gehoord hebben.
Kun je dat zien?
M: We weten het aantal connecties, dat is het aantal computers waarop onze show speelt. Meestal zijn dat er in totaal ongeveer veertig. Ik denk dat een op de drie daarvan met z’n tweeën luistert. En qua terugluisteren hebben we meestal vijftig tot zestig plays. Dat maakt het sowieso al de moeite waard om te doen. Als het ons in totaal minder tijd kost om te maken dan het alle luisteraars bij elkaar kost om ernaar te luisteren, dan is het waardevol. Maar het moeten er veel meer worden.
R: Tot nu toe is het een en al vrijwilligerswerk wat we doen. We verdienen er geen ruk mee, maar ik zie het als een kleine demonstratie. We willen laten weten dat het anders moet. Als je naar Duitsland of naar België gaat, of waar dan ook, dan kun je meteen op normale radiozenders inloggen, als je in de auto zit bijvoorbeeld. Dat kan in Nederland niet. Ik vind dat storend. Ik hoef die zooi niet te horen. Ik luister nu alleen maar naar Sublime FM, dat is in ieder geval een beetje andere muziek.
M: Ik luister helemaal geen radio meer. We hebben internet toch? Ik denk dat veel mensen dat doen, behalve in de auto.
R: Ik zit best veel in de auto en dan wil ik gewoon normale muziek ophebben.
M: Om nog even in te haken op jouw vraag over het contrast tussen muziek en gelul: ik denk dat ons programma een overkoepelend thema heeft, en dat is verwarring zaaien. Veel van de muziek die je hoort kende je niet en is mooi. Dan vraag je je af: waarom ken ik dit nog niet? En met wat er gesproken wordt is dat ook het ding. Ik denk dat verwarring zaaien best een belangrijk onderdeel is van Peer em erin.
JJ: Verder is de basisgedachte dat je hem erin moet peren.
Een soort levensfilosofie?
JJ: Ja, peer hem er gewoon in. Dat is een volmondig ja tegen het leven.
Jan Jaap, jij gaat naar Zuid-Amerika. Breekt dat jullie niet op?
JJ: Dat wordt Peru em erin. Ik word daar verslaggever ter plaatse.
M: Rezenne heeft eerder een ding gedaan in Italië. Dat was in de novemberspecial. Hij zat in Italië en we hadden hem omgedoopt tot verslaggever ter plaatse. Door met een verslaggever te werken krijgt de show veel meer dynamiek, want je krijgt er een andere wereld bij, buiten de studio. Ik denk dat dat met Peru ook supergoed gaat werken.
JJ: Mensen interviewen, vertellen wat ik zie en hoor, daar moet je aan denken. Misschien ga ik ook wel brieven inzenden vanuit Peru.
Zijn er nog zaken die niet onvermeld mogen blijven?
JJ: Nou dit is weer een interview, en met radio heb je dat ook, maar je ziet nooit hoe goed het haar van Marnix zit.
M: Dankjewel Jan Jaap. Ik vind het best goed gaan, we peren hem er lekker in. Voor 2016 hoop ik dat we hem er flink in blijven peren.
Utrecht, 28 december 2015
Links:
Peer em erin 1
Peer em erin 2 (Dierendagspecial)
Peer em erin 3 (Herfsteditie)
Peer em erin 4 (Pietenspecial)
Peer em erin 5 (Conference Peren)
Een ingekorte versie van dit interview stond op 21 januari 2016 gedrukt in Het Kontakt, regio Alblasserwaard.